Geld: jij of ik?
Mijn relatie met geld is ingewikkeld. Enerzijds leeft er een overtuiging in mij dat de zoektocht naar geld iets pervers heeft, en zich achter allerlei goede intenties kan verschuilen. Anderzijds ben ik me er van bewust dat geld je vermogen om een positieve impact te maken ontzettend kan vergroten, en dat de angst voor die perverse prikkel je impact ook kan belemmeren.
Hoe verenig ik die twee?
Door Tristan Hofman
Ingewikkeld- dat is de beste manier waarop ik mijn relatie met geld kan omschrijven.
Enerzijds leeft in mij de overtuiging dat de drang naar meer geld iets pervers en hedonistisch heeft. Dat elk excuus om meer geld te verdienen eigenlijk in de essentie gewoon een manier is om jezelf te verheerlijken, of dat de manieren waarop je aan meer geld komt destructief zijn. Anderzijds ben ik er van overtuigd dat je geld nodig hebt om een positieve impact te maken op de mensen om je heen, en op het hoogste niveau van abstractie de mensheid als geheel. Dat je je potentie om positieve impact te maken kleiner maakt wanneer je geld laat liggen.
Paradoxaal genoeg beoordeel ik het verdienen van geld dus tegelijkertijd als iets slechts en iets goeds.
Deze paradox ervaar ik als oncomfortabel, want het voelt de laatste jaren vaak alsof ik twee kanten tegelijk op word getrokken:
- Geen gehoor willen geven aan de drang om meer geld te verdienen omdat het verlangen hedonistisch is en vooral is gericht op zelfverheerlijking, of destructieve effecten heeft
- Wel gehoor willen geven aan de drang om meer geld te verdienen omdat de kans dat je grootschalige positieve impact kunt maken veel groter wordt als je meer geld hebt
De reflectie die de basis vormt van dit artikel is mijn poging om met een doordachte aanpak de balans te vinden tussen deze tegenstrijdige overtuigingen. Om vangrails voor mezelf in te bouwen die er voor zorgen dat ‘impact maken’ geen verkapte manier wordt om mezelf te verheerlijken, maar die er ook voor zorgen dat de angst voor zelfverheerlijking niet mijn vermogen om impact te maken gaat beperken.
Het is een poging om harmonie te vinden in een van de vele uitingen van de continue strijd tussen hoop en angst die je in het leven tegen komt.
Waarom nu?
De reflectie op mijn relatie met geld is er één die pas vrij recent op gang is gekomen, en dat heeft twee redenen:
De eerste: het was er simpelweg nooit. In mijn opvoeding hebben we eigenlijk altijd op minima geleefd, en ik heb zelf ook nog niet zo lang noemenswaardige inkomsten. Er was simpelweg niet genoeg geld om na te denken over/te ervaren hoe je positieve impact zou kunnen maken met het geld dat je ‘over’ had. Bijna al het geld dat je had was nodig om zelf rond te komen.
De tweede: pas rond mijn 20e begon ik voor het eerst te beseffen dat de hoeveelheid geld die je verdient niet een soort natuurconstante is, maar dat het voor een groot deel een vaardigheid is waar je (net als voetballen of piano spelen) beter in kunt worden. Ik heb oprecht lange tijd niet gedacht dat meer geld verdienen een optie was. Inmiddels heb ik door: als je meer geld wil verdienen, dan kan dat.
Kortom: de afgelopen jaren heb ik voor het eerst in mijn leven meer geld gehad dan ik ‘nodig’ had om rond te komen, en ik ben voor het eerst in mijn leven gaan geloven en ervaren dat ik meer geld kan verdienen als ik dat wil.
En dat is mooi, maar roept tegelijkertijd ook een hoop vragen op:
- Hoeveel geld is er nodig om mijn vermogen tot het maken van positieve impact te maximaliseren?
- Welke 20% van de uitgaven zorgt daarin voor 80% van het resultaat?
- Hoeveel geld wil ik spenderen aan dingen die minder direct of zelfs helemaal niet bijdragen aan mijn vermogen om positieve impact te maken?
- Hoe wil ik met het resterende geld een positieve impact maken?
- Hoe voorkom ik dat de hedonistische drive naar meer geld zich niet gaat vermommen achter het ‘maken van impact?’
- Hoe voorkom ik dat ik geld waarmee ik een positieve impact kan maken laat liggen uit de angst dat het eigenlijk verkapte zelfverheerlijking is?
Ik ben een echte neuroot, en hou ervan om over dingen na te denken, het vervolgens helder te formuleren, en uiteindelijk samen te brengen tot een plan waar ik concreet mee aan de slag kan. Hetzelfde ben ik daarom gaan doen als het aankomt op de relatie met geld, en helemaal tot meer geld verdienen.
Op zoek naar balans
Als je een positieve impact wil hebben op het leven van een ander, is het beste wat je kunt doen tot een zekere hoogte om eerst je eigen leven op orde te krijgen. Niet alleen om dat jij zelf de persoon bent voor wie je het snelst lijden kunt verminderen, maar ook omdat je beter in staat bent anderen te helpen wanneer je zelf niet aan het verzuipen bent.
In relatie tot geld betekent dat voor mij dat je dus tot een zekere hoogte gerechtvaardigd bent om geld te investeren in jezelf, als je daarmee je eigen lijden kunt verminderen en je vermogen tot het helpen van een ander kunt vergroten .
Nu is dit natuurlijk wel een argument dat niet eindeloos door schaalt. Als je tien miljoen per jaar verdient kun je in theorie al die miljoenen uitgeven aan het verminderen van je eigen lijden en het vergroten van je eigen performance onder de noemer ‘ik vergroot mijn vermogen om anderen te helpen’. Maar als het deel ‘anderen helpen’ altijd een potentie blijft maar nooit realiteit wordt, dan schiet het natuurlijk niets op. Je kunt je dan blut investeren in allerlei experimentele therapieën waardoor je net die 0.1% meer energie hebt, slimmer wordt, etc. Maar op dat punt voelt het voor mij zinnig om je af te vragen of dat geld dat je uitgeeft voor die laatste druppels winst niet beter besteed is aan het faciliteren van de fundamentals van een ander.
Hier is er mijns inziens een Pareto Principe: met 20% van de kosten krijg je 80% van het resultaat. De vraag die je dan wil stellen is: met welke 20% van de kosten kan ik 80% van mijn performance behalen? En de vraag die daarna komt: hoe spendeer ik het resterende geld voor maximale positieve impact op anderen?
Investeren in jezelf
In mijn optiek zijn er drie dingen die het absolute fundament vormen van menselijke performance, in welk domein dan ook:
- Beweging
- Voeding
- Slaap
Hier zou ik boeken vol aan onderbouwing kunnen neerzetten over waarom het deze pijlers zijn geworden, maar dat lijkt me onnodig. We gaan er voor nu gewoon vanuit dat deze het fundament vormen en het gros van het resultaat leveren.
Mijn insteek is om er voor te zorgen dat ik precies genoeg uitgeef om die peilers sterk te hebben staan, maar niet zo veel dat de kosten significant oplopen voor marginale meeropbrengst.
Een paar dingen die hierin bijvoorbeeld heel zinnig voelen:
- Kosten om te kunnen sporten (kosten van de gym, sportspullen, wedstrijden, etc.)
- Hoogwaardige voeding en supplementen (verse groenten, fruit, vlees, vis, noten)
- Effectieve interventies en/of expertise (sauna, retraite, diëtist, fysiotherapeut)
- Je slaapplek (matras, verduistering, temperatuur)
Dingen die wat minder zinnig aanvoelen:
- Nieuwe hardloopschoenen omdat je de oude kleur zat bent
- Investeren in een smartwatch die nog nét wat meer functionaliteiten heeft dan degene die je al hebt
- Eten bij een duur restaurant omdat de chef klassieke muziek speelt voor de zalm voordat ze de pan in gaan
Dit is natuurlijk een beetje overdreven, maar er komt een punt waarop de meerwaarde van extra uitgaven dusdanig marginaal wordt (of zelfs nieteens aanwezig), dat je dat geld beter ‘in je zak’ kunt houden om aan het werk te zetten voor het vergroten van je positieve impact.
Nu is er in mijn optiek een vierde pilaar die niet zijn eigen categorie nodig heeft, maar die naarmate je meer verdient steeds relevanter wordt: time-savers. Wanneer je dusdanig bent ontwikkeld in je carrière dat meer tijd zich steeds meer en directer begint te vertalen tot meer inkomsten, wordt het een logische overweging om te investeren in time-savers. Een aantal voorbeelden die daarin voor mij zinnig voelen:
- Een maaltijdservice zodat je geen tijd kwijt bent aan boodschappen doen en koken
- Ondersteuning in het huishouden
- Een chauffeur zodat je tijdens het reizen productief kunt blijven
Eigenlijk wil je dingen gaan uitbesteden waarvan de tijd die je er aan zou spenderen minder oplevert dan wanneer je het zou besteden aan je werk.
Een vraag waar ik het antwoord nog op zoek is de volgende: hoeveel geld is er nodig om op het punt te komen dat meer geld een verminderde meeropbrengst heeft? Met andere woorden: vanaf welk niveau van inkomsten wordt een persoonlijke uitgave steeds minder zinnig, en het helpen van een ander logischer?
Er zijn verschillende onderzoeken die verschillende antwoorden geven, maar voor wat ik er nu van kan maken lijkt het tussen €60.000-€100.000 te liggen. Misschien ontbreekt het mij aan verbeeldingsvermogen, maar met wat snelle back of the napkin math zie ik voorbij €5.000-€8.000 per maand niet veel uitgaven die nog aanzienlijke invloed gaan uitoefenen op performance. Na dat punt wordt het deel ‘investeren in anderen’ in mijn ogen meer en meer relevant. Nu is dit natuurlijk niet binair en meer een glijdende schaal, maar you get the point.
Dus, hoe zit het met investeren in die ander? De makkelijkste persoon om een positieve impact op te maken ben jezelf, en dat verdien jij dus net zo goed als een ander, maar uiteindelijk ben jij wel maar één persoon. De wereld bestaat voor een veel groter deel uit ‘wij’ dan ‘jij’.
Dus hoe kun en wil je geld investeren in anderen?
[Side-note: Ik denk dat het nodig en behulpzaam is om jezelf af en toe te belonen zonder de uitgave die daar voor nodig is te toetsen op de mate waarin het wel klopt bij de hele filosofie die ik in dit artikel omschrijf. Voor de een is dat misschien een dikke auto, voor de ander een reis naar een ver land, en voor weer een ander wonen aan het water. Wat het ook is, ik denk dat er echt wel ruimte mag zijn om jezelf af en toe wat te gunnen. Maar genoeg moet ook genoeg zijn, en het is in ieder geval wel mijn intentie om scherp te blijven op het nastreven van deze filosofie gericht op impact, zodat zelfverheerlijking niet gaat overheersen.]
Investeren in anderen
Mijn doel is om precies genoeg te investeren in mezelf om zo capabel mogelijk te zijn om positieve impact te maken op anderen. Het resterende geld wil je dan investeren op zo’n manier dat anderen er het meeste baat bij hebben.
Nu zijn er allerlei verschillende manieren waarop je dat zou kunnen doen. Je kunt het puur analytisch bekijken en investeren op manieren die bewezen het meeste lijden van de mensheid verminderen. Dit is bijvoorbeeld waar, zover ik begrijp, effective altruism en bijv. de Gates Foundation zich mee bezig houden. Investeren in schoon drinkwater, de strijd tegen malaria, beter onderwijs, etc. Je kunt ook heel lokaal kijken en de buurman helpen in de tuin of een donatie doen aan de lokale voetbalclub.
Ik ben me er van bewust dat je met een puur rationele blik uiteindelijk netto het meeste positieve impact maakt. Het verschil tussen een moeder in Afrika die niet een kind hoeft te verliezen aan malaria of de zieke buurvrouw voor wie je een maaltijd laat bezorgen is natuurlijk lastig te bevatten.
Nu weet ik niet hoe het met jou zit, maar ik ben geen puur rationeel wezen. Hoe abstracter de positieve impact die ik maak, hoe minder de emotionele/spirituele voldoening, en heel plat gezegd, hoe lager de intrinsieke motivatie/urgentie om daar mijn handelen ook daadwerkelijk op in te richten. Het is ontzettend egoïstisch, maar ik weet vrij zeker dat ik meer voldoening ervaar wanneer ik een grote positieve impact kan maken op mijn dierbaren, dan op mensen ergens heel ver weg, ook als ik daarmee meer lijden zou verminderen.
Dat gezegd, ik wil die mensen echt wel helpen. Het is niet alsof het me allemaal aan mijn reet kan roesten wat er allemaal aan lijden in de wereld bestaat. Maar er zit wel een bepaalde gelaagdheid en volgorde in de mensen op wiens leven ik het eerst een positieve impact zou willen (en ik vermoed ook tot een bepaalde hoogte kunnen) maken. Deze volgorde is niet definitief, maar voor nu voelt dit als een goede approximatie:
- Mijn dierbaren (familie, partner, gezin, vrienden)
- Mijn lokale gemeenschap (stad, dorp, land)
- De rest van de wereld
- Als ik mijn geld kan spenderen aan het helpen van anderen, zou ik het dus waarschijnlijk in die volgorde doen. Er zijn verschillende manieren waarop je het geld zou kunnen besteden, maar het liefst maak je de schenking zo direct mogelijk (dus voor de ontvangende partij zo min mogelijk hoepels om doorheen te springen). In het uiterste geval van onvoorwaardelijkheid kun je denken aan:
- (Structureel) een som geld geven aan één of meerdere mensen
- Maar je kunt ook middelen of diensten financieren die mensen vrijblijvend mogen gebruiken:
- 1 op 1: Je betaalt voor ondersteuning van een diëtist en/of personal trainer voor mensen met gezondheidsklachten die wel rond kunnen komen maar die niet de financiële middelen hebben om te investeren in ondersteuning van deze professionals
- 1 op meer: Je doneert een bedrag aan de lokale voetbalclub dat kan worden gebruikt om training te verzorgen aan kinderen uit huishoudens met lage inkomsten
- 1 op heleboel: Je investeert in de aanleg van de infrastructuur voor schoon drinkwater voor een compleet dorp
Vertaling naar ondernemen
Nu is het een wat optimistisch blik op het kapitalisme, maar tot een zekere hoogte geloof ik wel dat je als onderneming alleen overleeft als je een probleem voor een ander oplost. De nuance is daarbij dat het probleem dat je oplost ook gemaakt kan zijn door het kapitalisme zelf, maar dat is een discussie voor later. In ieder geval brengt het mij tot de volgende praktische conclusie: als je als onderneming je impact wil vergroten, is het eigenlijk zo simpel als de omzet die je maakt door-investeren in je mensen, het verbeteren van je producten, en het vergroten van je distributie. Helemaal als je met je onderneming een wat primairder probleem oplost (mentale gezondheid van tieners vs. borden verwarmers voor luxe keukens).
Mijn streven is om ondernemingen op te richten die vanuit de bedrijfsactiviteiten al positieve impact maken, en om binnen die ondernemingen de winst vervolgens te maximaliseren en zo veel mogelijk terug te investeren. Ook bij dit stukje terug-investeren zit er voor mijn gevoel een gelaagdheid in: afhankelijk van de fase van je onderneming investeer je eerst terug in je klanten, dan je personeel, en dan de rest van de wereld.
En nu dan?
Een aantal dingen zijn me duidelijk geworden door al deze reflectie:
-
- Investeren in mezelf vs. anderen is een glijdende schaal: hoe lager mijn inkomen, hoe hoger het percentage van mijn geld dat ik toewijs aan mezelf vs. anderen. Hoe hoger mijn inkomen, hoe meer ik toewijs aan anderen. Intersect ligt ergens rond €60.000-€100.000. In beide extremen zal het niet 100-0 of 0-100 zijn. Geven is altijd mogelijk, en nemen ook.
- Investeren in anderen gaat voor mij in de volgorde dierbaren, lokale gemeenschap, de rest van de wereld.
- Idealiter verkrijg ik mijn inkomsten vanuit ondernemingen die relevante maatschappelijke problemen oplossen. Als dat het geval is voelt het niet alleen gerechtvaardigd om winsten na te jagen, maar ook om vrije gelden terug te investeren in de onderneming zelf.
- Terug investeren vanuit de onderneming gaat voor mij in de volgorde klanten, collega’s, en dan de rest van de wereld.